Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Wiycie! Za staryj Polski, to ci wszyjscy sie chatrusiyli, coby tyn Piyrszy Mŏj to bōło świynto. Już po drugij wojnie bōł ci tyn dziyń na czerwiōno nacychowany. Kiej ale ino łobalyli kōmuna, to zarŏzki zmachlowali blank inksze świynto, to tyn Trzeci Mŏj ale tego piyrszygo... niy wyciepli blank ze kalyndŏrza ino na tego Jōłzla-robotnika przemianowali. Tak choby nasz Jōłzel niy bōł fajrowany we marcu. Nō ale, jŏch kciŏł dzisiŏj napocznóńć łod Jadama i Yjwy.
Dŏwnij to sie deptało we pochōdzie, forbajmarszu ze fanami, ze knipsniyntymi Marksym, Yngelsym, Lyninym (jesce ze naszymi morusōma, markiyrantōma). Niyskorzij juzaś, byli roztomajte muzyki, tańcowanie we tym pōnaziyntkowym Parku Kultury. I mocka piwa bōło, krupniokōw lebo inkszych wusztōw, tela, co bez takigo chacharstwa jak terŏzki. Niy idzie pedzieć. Sam u nŏs we Chorzowie żŏdnyj srogszyj chaji ani we piyrszego ani we trzecigo sie niy ma. SLD-yjoki to sie wele dynkmalu powstańca ze fresōm Ligonia spichnōm we Piyrszego Mŏja, zasik te, co ynty strugajōm i do imyntu zaboczyli, iże dŏwnij tōmpali na szpicy bez cŏłkŏ Wolka, trefiajōm sie we „Barbōrce” a niyskorzij idōm za szandarami na kōniach pod gynał tyn sōm dynkmal.
Nō ale, niy ma co wynokwiać. Tak by tak trzi dni fraj, idzie łoddychnōńć, a kiej nōm jesce klara gryfnie łoświyci a cześnie, pōnki i kasztōńce napocznōm kwiść, to bali i prōzny portmanyj we kabzi niy zawŏdzŏ a i ślypia idzie na gryfnych pōłrzitkach, szykownych łogibach i szwarnych cyckach łobiesić. Bo to przeca wiesna, kierŏ i starego pryka poradzi zbałamōńcić. A mie sie spōmniało, jak to dŏwno tymu na wiesna mōj kamrat Jorguś ustŏł kurzić. Niy bōł łōn jesce żyniaty i szpacyrowŏł ci bōł kejsik ze swojōm libstōm po lesie. Kiej już ci mieli deptać nazŏd do dōm, Jorguś sie jōm pytŏ:
– A moga jesce zōjńść do cia, szluknyli by my sie ździebko kafyju abo co?
– Nŏŏ, ja... mogesz. Tela, cobyś mi niyskorzij we prykolu cygaretōw niy kurzōł!
Nō i dalszij ło tym mŏju. Kejsik, i to niy tak dŏwno tymu nazŏd, tyn miesiōnc inakszij napoczynŏł. Boczycie jesce ta śpiywka:
„Ukochany kraj, umiłowany kraj...”
abo i jesce inkszŏ:
„Tysiące rąk, miliony rąk...”
Wszyjske je wiskali. I niych mi żŏdyn berōw sam niy fandzoli, co bōło blank inakszij. My wszyjskie, i dziecka, i łojce, richtik w to kiejsik wierzyli, co nōm moge sam we Polsce, a ku tymu i sam na Ślōnsku – być lepszij. A, iże po tym cŏłkim przeciepowaniu nŏs ze Polski do Miymcōw, i nazŏd, po tym tajlowaniu, chatruszyniu sie wszyjskich, i ło wszyjsko, bydzie yntlich pokōj. Niy bydzie już zwady we familijach, kiej jedyn bracik bedinowŏł we Wermachcie a drugi juzaś na łopak, przikwanckŏł sie we śtyrdziestym piōntym na ruskich pancrach. Roztomajcie ci to u nŏs bōło. Dŏwnij (tela, co już po drugij wojnie) fajrowali my na cŏłki karpyntel Piyrszego Mŏja. I chocia ci tyn fajer, tyn – kajniykaj – tyjater wysztudiyrowali Hamerikōny we 1890 roku, kierzy sami mianowali go szumnie „międzynarodowe święto ludzi pracy”, wszyjskie łoszkliwce terŏzki łod dwadziestuch pŏruch lŏt napoczli gŏdać, iże to bōło ino za kōmuny. I tak sie miarkuja, iże wteda my jesce bez wazeliny Hamerikōnowi do dupy – jak terŏzki – niy wlazowali, chocia tak na isto, to tyn cŏłki rōmraj i fraj łod roboty łōni wteda wypokopiyli. Styknie, co mōmy świynto. A fajrować to my poradzymy, aże poradzymy. Bo my to mōmy festelnie radzi te cŏłkie fajrowanie. Za staryj Polski to ci wszyjscy sie chatrusiyli coby Piyrszy Mŏj to bōło świynto take jak u Hamerikōnōw, ale roztomajcie to tyż bywało. Przeca już ci we piyrszygo mŏja 1905 roku Kozŏki i carskie policajty rozpieprzyli takŏ srogŏ dymonstracyjŏ we Warszawie. A we 1906 zawarli we Hamburgu aże szejść tysiyncy chopa we hereszcie skuli tego Piyrszego Mŏja.
Spōminŏcie sie jedyn taki rok? To ci dziepiyro bōło fajrowanie, aże fajrowanie.
Samiuśkich ino tych niydzieliczek i roztomajtych świōnt bōło ci (łod piyrszygo mŏja aże do Bożygo Ciała) cŏłki tygodziyń, cŏłke siedym dni. Boczycie, kiery to bōł rok, ja? To bōło we 2010 roku.
Ludzie roztomiyłe! Przeca takigo fajrowaniŏ to ani Hamerikōn, ani Miymiec by niy szczimali. Dyć kiela idzie tyj gorzŏły, machmolu i zajdli piwa wysłepać? A Polŏk ci poradzi, Polŏk... musi poradzić. Bo Polŏk – jak ci to gŏdŏł jedyn Rus Alosza Awdiejew, kiery sie sam dō nŏs, do Polski przikludziōł – jes ci tak już „gynetycznie” nasztalowany, iże bez gorzŏły, to ani dziecek niy poradzi robić. Polŏk ci do robiyniŏ dziecek musi mieć trzi „p” (dejcie pozōr): po ćmoku, pod dekōm i po halbie!!! A razinku to my sie terŏzki wartko wryli do tyj „Uniji Ojropyjskij”. Tela, eźli tam we tyj Ojropyjskij Uniji, już po tych pŏruch latach dicht poradzōm spokopić, wiela my richtik do jednygo chyrtōnia ślejymy? Dōm Wōm bajszpil. Dejmy na to taki Japōniec, abo inkszy, co to mŏ szage ślypia. Wyduldŏ taki istny liter i zarŏzki świtnie w kalyndŏrz. Niy ma Japōńca – niy ma żŏdnego „problymu”, pra? A Polŏk? Polŏk luchnie tyż liter na łeb, i tyż możno wykopyrtnie, ale jesce do imyntu niy świtnōł... Łōn ci dziepiyro medikuje: kaj by sam jesce jedna gryfnŏ halbecka, abo i dwie, spatrzeć?
Latoś to jes ździebko inakszij, chocia przileżytości do fajrowaniŏ tyż ci mōmy choby Rus wanckōw. Ino, iże tyn rok to ci niy wszyjsko klapło na szlustydziyń. Bo we piōntek jes Piyrszygo Mŏja a we niydziela – trzecigo. I sam mi sie wrōłz spōmniŏł jedyn taki fal, kiery mi sie na isto przitrefiōł. Za dŏwnygo piyrwyj to jŏ bakŏł we werku, kiery sie „Huta Kościuszko” mianowŏł. Razinku trefiōłech mojich kamratōw i pokwanckali my sie do kupy do pyjtrowyj gospody na takigo maluśkigo sznapsa. Nō, i jak ci to mōmy we zwyku: tyn jedna laga, tyn drugŏ, trzeciŏ i zasik łod nowa: tyn jedna raja, tyn drugŏ raja aże... wiyncyj grzychōw niy pamiyntōm i toć tyż, niy za wszyjskie żałuja!
Ździebko zetrwało aż tu łorŏzki jak cosik niy gruchnie, jak cosik niy tōmpnie, jak ci niy dupnie, choby ze karbidōwy. Gawca sie, a sam ze tego dynkmala (Wiycie, tego, kiery styrcy kole werku, rziciōm do chorzowskij masarni) ślazuje tyn powstaniec ślōnski, kiery mŏ fresa łod Ligonia, chorzowskigo kowŏla i smelcyrza.
Jezderkusie! Nic ino rychtuje sie szczwŏrte powstanie ślōnskie. Bo dejcie se pozōr. Zrychtowali tego powstańca na przimo mojigo werku coby łōn pierōnym, sztram wachowŏł ta piyrwyjszŏ Königshütte. Tela, co łōn ci sie tak festelnie, sakramyncko zamamlasiōł, iże mu spode kichola cŏłkŏ huta zachachmynciyli, a do kupy śniōm to jesce ta naszŏ masarnia. Nō, toć wiyrza, iże skuli tego musi być szczwŏrte powstanie i tela. Nic, ino trza gywery, rebuliki i pistołle kajś ze chlywikōw lebo spode wōnglŏ skludzić do dōm, bo możno być richtik gorko we Chorzowie.
I... sam ci mie moja Elza łocuciōła:
– Wstŏwej mi tu zarŏzki ty gizdzie stopierōński, mŏsz sam bōnclok maślōnki, giskana zeltra i ustōń śpiywać na cŏłki karpyntel: „Do bytońskich strzelcōw wojsko zaciōngajōm”...
A terŏzki ze inkszyj zorty. Boczycie jak wyglōndali dŏwniyjsze Pierwsze Mŏje? Kole kŏżdego werku, gruby, bele kaj, zbiyrali ci sie ludziska, wysztiglowane choby ficywyrty we Boże Ciało i rychtowali sie na piyrszomŏjowy pochōd. Roztomajte fany, fanki, łobrŏzki już przodzij byli narychtowane. Na przodku dmuchŏcze, roztomajte damfkapele, kiere miŏł kŏżdy werk, kŏżdŏ gruba, a niy gŏdōm i ło Konstalu lebo Azotach. Ze wszyjskich zajtōw miasta napoczynali deptać te pochody aże do Wolki, kaj łod poczty napoczynŏł sie na richtik tyn piyrszomŏjowy pochōd. Kole banku, przi – jak to dŏwnij gŏdali – „drŏpaczu chmōr”, na drugij zajcie stŏła już trzi dni przodzij narychtowanŏ tribŏna, na kieryj styrceli te nŏjważniyjsze angyjbery ze miasta. A pochōd szŏł, i szŏł, bo tak po prŏwdzie niy trza bōło nikogo naganiać do tego. To na isto bōło świynto. I niech mi sam tyż żŏdyn niy bamōnci, bo jŏ gynał bocza ze jakōm uciychōm my modzioki deptali na tyn pochōd.
A niyskorzij, kiej my już te wszyjskie fany, szpruchbandy, transzparynty, te ci łobrŏzki wszyjskich świyntych (co jŏ gŏdō?), tych co nōm ta szykownŏ, „dostatnio”, srogŏ i fest „dymokratycznŏ” Polska rychtowali – wciepli przi „Jadwiżce” na autok, deptali my kaj fto kciŏł, i mōg. Jedne szli do „Delty”, „Malinowyj” abo „Naszyj” na kafyj, lampus wina lebo zista. Abo do „Szarotki” na lody. Inksze juzaś na łobiŏd do „Magnolii”, „Goplany”, „Zwiōnzkowca” czy „Bałtyku”. Gŏdŏ sie na łobiŏd, ale kŏżdy wiedziŏł, iże tam idzie sie trefić z kamratami, i richtik niy jedyn sznaps szluknōńć. Przeca te piyrszomŏjowe ludzie to byli na isto:
„... podpory baru... nō, jes nŏs sam pŏruch!!!”
A po połedniu, na łodwieczerz, aże do nocy bajstlowali mocka uciechy, szpasu zabawy we tym naszym pōnaziyntkowym Parku Kultury. Idzie pedzieć, iże ci jesce ździebko tyj kultury bōło, a niy tego chacharstwa, co jes sam dzisiŏj.

_________________
Ojgyn z Pnioków